Wymyślona przez Williama Morgana w 1895 roku piłka siatkowa ewoluowała na przestrzeni lat. Zmianom ulegały zasady odbić, liczenia punktów czy liczby zawodników na boisku. Dzisiejsze mecze siatkówki już nie przypominają tych z dawnych lat, jednak wiele osób fascynują tzw. stare zasady, które kształtowały grę w przeszłości. Jak dawniej liczono punkty w siatkówce? Do którego roku sety rozgrywane były do 15 pkt? W tym artykule przybliżymy Wam stare zasady siatkówki.
Siatkówka — stare zasady, pierwsze zasady gry
Wymyślając siatkówkę, William Morgan wiele pomysłów zaczerpnął z innych dyscyplin sportowych, m.in. z koszykówki, tenisa czy piłki ręcznej. Na początku drużyny składały się z 5 graczy, a główną zasadą było przebijanie piłki powyżej siatki. Stare zasady gry w siatkówkę były bardzo luźno skonstruowane, dlatego też często ulegały zmianom.
Początkowo boisko do siatkówki miało wymiary 7,6 m × 15,2 m, a siatkę wieszano na wysokości 1,98 m. Drużyny mogły liczyć dowolną liczbę zawodników, a mecze składały się z 9 rund. Nie było też ograniczeń co do tego, ile kontaktów z piłką mogła mieć drużyna. Natomiast w przypadku błędu serwisowego, zawodnik mógł jeszcze raz wykonać zagrywkę.
Z biegiem czasu siatkówka rozprzestrzeniała się na inne kontynenty, a jej zasady ewoluowały.
- W 1917 roku ustalono, że siatka będzie zawieszona na wysokości 2,43 m.
- Natomiast rok 1918 przyniósł ustalenie liczby graczy. Od tego roku jedna drużyna mogła liczyć 6 osób.
- Zasadę trzech odbić wprowadzono w 1920 roku.
- Zasadę rotacji zgodnie z ruchem wskazówek zegara wprowadzono w 1923 roku po to, aby umożliwić serwowanie i zmianę pozycji każdemu graczowi.
- W 1925 roku pojawiła się kolejna zasada, która obowiązuje do dziś – do zwycięstwa potrzebna jest dwupunktowa przewaga.
Kiedy zmieniono zasady w siatkówce?
Dzięki temu, że w 1947 roku powstała Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej, doszło do ujednolicenia zasad gry w siatkówkę. Do tej pory na kontynencie amerykańskim obowiązywały bowiem inne przepisy gry niż w Europie. To właśnie wtedy ustalono dokładny wymiar boiska i wysokość siatki na takie, jak obowiązują dzisiaj. Ponadto ustalono, że odbicie piłki przez dwóch graczy będzie traktowane jako jedno odbicie. Wprowadzono także możliwość rozgrywania piłki przez zawodnika, który znajduje się w drugiej linii. Dzięki tej zasadzie każdy z zawodników znajdujący się w pierwszej linii mógł wykonać atak.
Kolejną wielką rewolucję przyniósł rok 1958. Wówczas zmienił się sposób przyjmowania piłki. Do tej pory piłka przyjmowana była jedynie na palce. Natomiast Czesi jako pierwsi wprowadzili przyjęcie sposobem dolnym. Dziesięć lat później wprowadzono zasadę trzech odbić, a na siatce pojawiły się antenki. Z kolei pierwszą zagrywkę z wyskoku zaprezentowali Brazylijczycy na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1984 roku.
W 1994 roku działacze przywrócili obowiązującą kiedyś zasadę o tym, że piłkę można podbijać każdą częścią ciała, w tym stopą. Poza tym wyeliminowano błąd podwójnego odbicia przy pierwszym uderzeniu piłki oraz błąd przypadkowego dotknięcia siatki przez gracza, który nie próbuje odbić piłki. W 1989 roku wprowadzono tie-break, czyli decydującą partię w meczu. To był jedyny set w meczu, w którym drużyna mogła zdobyć punkt po każdej wygranej akcji.
Zasady gry w siatkówkę przed 1998 rokiem:
- Obowiązywały 15-punktowe sety.
- Drużyna mogła zdobyć punkt tylko przy własnej zagrywce. Wygrywając akcję po zagrywce przeciwnika, zespół zyskiwał po prostu prawo do wykonania serwisu.
Zmiany w przepisach siatkówki
Siatkówka — stare zasady w większości odeszły w zapomnienie w 1998 roku. Ten rok przyniósł ostatnią dużą zmianę w przepisach gry w piłkę siatkową. Co się zmieniło?
- Od tej pory sety rozgrywane są do 25 punktów, a w przypadku tie-breaka – do 15 punktów, z zachowaniem dwupunktowej przewagi.
- Wprowadzono pozycję libero.
- Drużyna może zdobyć punkt po każdej akcji.
- Zezwolono na granie kolorową piłką.
Kolejne zmiany w przepisach gry
Następna zmiana przepisów nastąpiła w 2008 roku. W turniejach organizowanych przez FIVB zmiany weszły w życie 1 stycznia 2009 roku. Natomiast w polskiej lidze zaczęły obowiązywać od sezonu 2009/2010. Czego dotyczyły te zmiany? Przede wszystkim dotknięcia siatki przez zawodników. Od tej pory jako błąd kwalifikowano jedynie dotknięcie górnej, 7-centymetrowej taśmy przez graczy. Natomiast jeśli zawodnik dotknął siatki poniżej taśmy, gra toczyła się dalej. Wyjątkiem były jedynie sytuacje, w których kontakt z siatką wpływał na grę przeciwnika. Oprócz tego wprowadzono dwóch libero w składzie, a każda drużyna może liczyć 12 zawodników wpisanych do protokołu. Poza tym przyspieszono tryb przeprowadzania zmian przez zawodników.
W sezonie 2015/2016 nastąpiła kolejna korekta przepisów. Tym razem przywrócono zasadę, że kontakt zawodnika z jakąkolwiek częścią siatki jest błędem, co jest równoznaczne ze stratą punktu.
